ΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
Χαρακτηρίζεται από ελάττωση έως και πλήρη εξάλειψη του ύψους της ποδικής καμάρας με
αποτέλεσμα ολόκληρο το πέλμα να ακουμπά στο έδαφος. Επειδή συνήθως συνοδεύεται από έξω
απόκλιση της πτέρνας (βλαισότητα) η πάθηση ονομάζεται βλαισοπλατυποδια. Η ποδική καμάρα είναι
μια δυνατή ελαστική δομή που παίζει σημαντικό ρόλο στην στήριξη του βάρους του σώματος, αρχίσει
να αναπτύσσεται μετά την ηλικία 12-18 μηνών αφού δηλ το παιδί αρχίσει να περπατάει και
ολοκληρώνεται περί τα 6 χρόνια. Οπότε σε αυτήν την περίοδο το ελαττωμένο ύψος της ποδικής
καμάρας αποτελεί ένα μάλλον φυσιολογικό αναπτυξιακό στάδιο το οποίο αργότερα εξαφανίζεται.
Στους ενήλικες υπολογίζεται πως ένα 20-30% έχει κάποιου βαθμού πλατυποδία.
Ποιες είναι οι αιτίες εμφάνισης της πλατυποδίας στους ενήλικες;
Κύριο αίτιο εμφάνισης της πλατυποδίας στους ενηλίκους είναι η ανεπάρκεια του οπίσθιου κνημιαίου
τένοντα (80%). Πρόκειται για έναν από τους πιο σημαντικούς τένοντες του ποδιού, καταφύεται στα
οστά της εσω μεριάς του, συγκρατεί την ποδική καμάρα και υποστηρίζει το πόδι κατά την βάδιση.
Εκφύλιση, φλεγμονή ή σπανιότερα τραύμα στον τένοντα προκαλεί πτώση της ποδικής καμάρας. Η
πτώση της ποδικής καμάρας συνήθως συνοδεύεται από ανεπάρκεια και των συνδέσμων της περιοχής
(κυρίως του δελτοειδους). Εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες και γενικά σε ηλικίες άνω των 40.
Προδιαθεσικοί παράγοντες που έχουν αναγνωριστεί είναι το ιστορικό παιδικής πλατυποδίας, η
παχυσαρκία, ο διαβήτης, η υπέρταση, το τραύμα, καθώς και η συμμετοχή σε απαιτητικά αθλήματα.
Άλλα αίτια που έχουν ενοχοποιηθεί είναι οι αρθροπάθειες και κάποια σύνδρομα που συνοδεύονται
από συνδεσμική υπερελαστικότητα (πχ Marfan, Ehlers Danlos). Στην εγκυμοσύνη μπορεί να
παρατηρηθεί πλατυποδία λόγω της αύξησης του βάρους και της επίδρασης των ορμονών στους
συνδέσμους η οποία όμως αντιστρέφεται μετά τον τοκετό.
Ταξινόμηση
Υπάρχουν δυο είδη πλατυποδίας, η χαλαρή (διορθώνεται με χειρισμούς) που αποτελεί και την
πλειοψηφία των περιπτώσεων και η δύσκαμπτη. Η τελευταία σχετίζεται με συγγενείς ανατομικές
ανωμαλίες του ποδιού (οστική γέφυρα μεταξύ πτέρνας και αστράγαλου, κάθετος αστράγαλος κα)και
είναι συνήθως επώδυνη. Η πλατυποδία χωρίζεται σε 4 στάδια, πρόκειται για μια ταξινόμηση που
χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της σοβαρότητας της παραμόρφωσης και τον σχεδιασμό του
θεραπευτικού πλάνου.
Στάδιο 1: Ευαισθησία στην περιοχή του οπίσθιου κνημιαίου τένοντα (τενοντίτιδα). Δεν υπάρχει
εξαφάνιση της ποδικής καμάρας, αρκετοί ασθενείς έχουν όμως χαμηλή ποδική καμάρα από την
παιδική ηλικία
Στάδιο 2: Εξαφάνιση της ποδικής καμάρας, ο ασθενής δεν μπορεί να σηκωθεί στα άκρα των δακτύλων
(σημείο ανεπάρκειας του τένοντα)
Στάδιο 3 : Μόνιμη παραμόρφωση με το οπίσθιο πόδι σε θέση βλαισότητας και το πρόσθιο σε θέση
απαγωγής
Στάδιο 4 : Μόνιμη παραμόρφωση ποδοκνημικής σε θέση βλαισότητας. Μπορεί να συνυπάρχει
αρθρίτιδα.
Τι συμπτώματα έχει κάποιος που εμφανίζει πλατυποδία;
Σε πολλούς ασθενείς η πλατυποδία είναι ασυμπτωματική και ανακαλύπτεται σε τυχαία εξέταση. Στους
συμπτωματικούς σύνηθες ενόχλημα για το οποίο προσέρχονται στον γιατρό είναι ο πόνος. Μπορεί να εντοπίζεται στην έσω μεριά του ποδιού στην περιοχή του οπίσθιου κνημιαίου τένοντα μαζί με οίδημα,
στην πτέρνα, γενικά στο κάτω πόδι ακόμα και στο ισχίο ή στην μέση. Ο πόνος συνήθως χειροτερεύει με
τις δραστηριότητες ενώ ορισμένοι ασθενείς έχουν δυσκολία κατά την παρατεταμένη ορθοστασία ή
κατά την εκτέλεση υψηλής έντασης αθλημάτων. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις αλλάζει ο τρόπος
βάδισης για να υπάρξει ανακούφιση από τον πόνο (ανταλγικό βάδισμα).
Τι περιλαμβάνει η διάγνωση;
Η λήψη ενός πλήρους ιστορικού συμπληρώνεται από την κλινική εξέταση. Γίνεται επισκόπηση του
ποδιού σε φόρτιση και μη, ψηλάφηση κατά μήκος του τένοντα, έλεγχος του εύρους κίνησης της
άρθρωσης καθώς και αξιολόγηση του τρόπου βάδισης. Ο έλεγχος της επάρκειας του τένοντα μπορεί
να γίνει εύκολα ζητώντας από τον ασθενή να σηκωθεί στις μύτες των ποδιών του κατ’επανάληψη. Η
ακτινογραφία μπορεί να αναδείξει αρθριτικές αλλοιώσεις. Η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιείται
για έλεγχο της κατάστασης των μαλακών μορίων ιδιαίτερα επί υποψίας ανεπάρκειας του οπίσθιου
κνημιαίου τένοντα.
Θεραπεία
Στην πρώτη γραμμή της θεραπευτικής προσέγγισης είναι η συντηρητική θεραπεία η οποία ειναι
επιτυχής κυρίως στα αρχικά σταδια της πλατυποδίας. Στην οξεία φάση της ανεπάρκειας του τένοντα
συστήνεται ξεκούραση σε συνδυασμό με παγοθεραπεία και λήψη ΜΣΑΦ από του στόματος. Η
προσωρινή ακινητοποίηση με κάποιο νάρθηκα προσφέρει επίσης ανακούφιση. Στον ασθενή
συστήνεται η απώλεια βαρους αν είναι υπέρβαρος, η χρησιμοποίηση ειδικών υποδημάτων (motion
control shoes) ή ορθωτικών έπειτα από την διενέργεια πελματογραφήματος για μέγιστη στήριξη της
ποδικής καμάρας.
Χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται στους ασθενείς οι οποίοι δεν είχαν ικανοποιητικά αποτελέσματα
από την συντηρητική. Ο τύπος της επέμβασης ή ο συνδυασμός των επεμβάσεων που θα γίνουν
εξατομικεύεται ανάλογα με το στάδιο της πλατυποδίας και τις συνυπάρχουσες παθήσεις. Στο στάδιο 2
συνήθως γίνεται συνδυασμός επεμβάσεων στα μαλακά μόρια (τένοντες) με επέμβαση στα οστά
(οστεοτομίες), ενώ στα σταδία 3,4 αρθροδεσία μέχρι και ολική αρθροπλαστική. Γενικά όσο πιο
προχωρημένο το στάδιο τόσο πιο εκτεταμένο το χειρουργείο που απαιτείται.
Πηγές:
1.Vulcano, Ettore et al. “Approach and treatment of the adult acquired flatfoot deformity.” Current
reviews in musculoskeletal medicine vol. 6,4 (2013): 294-303. doi:10.1007/s12178-013-9173-z
2.Raj MA, DeCastro A, Seaman TJ, et al. Pes Planus. [Updated 2020 Mar 17]. In: StatPearls [Internet].
Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430802/
3.Arain A, Harrington MC, Rosenbaum AJ. Adult Acquired Flatfoot (AAFD) [Updated 2020 Jan 22]. In:
StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK542178/
4.https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/posterior-tibial-tendon-dysfunction/
5.https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/adult-acquired-flatfoot/
6.Chow Liang Z, Lui TH. Endoscopically Assisted Reconstruction of Posterior Tibial Tendon for Stage 2
Posterior Tibial Tendon Dysfunction. Arthrosc Tech. 2019;8(3):e237‐e243. Published 2019 Feb 4.
doi:10.1016/j.eats.2018.10.019
