Είναι ένα πολύ συχνό καλόηθες κυστικό μόρφωμα. Παρουσιάζεται κοντά σε αρθρώσεις με πιο συχνή εντόπιση στο χέρι και συγκεκριμένα στον καρπό (70% ραχιαία επιφάνεια-20% παλαμιαία). Εφορμάται από παρακείμενες δομές (αρθρικό θύλακο, τένοντες ή έλυτρα τενόντων) και ουσιαστικά αποτελεί ένα σάκο γεμάτο με ζελατινώδες υγρό όμοιας σύστασης με του αρθριτικού υγρού.
Αιτίες
Αν και έχουν διατυπωθεί θεωρίες δεν είναι ακριβώς γνωστό γιατί σχηματίζονται τα γάγγλια. Συνήθως παρατηρούνται σε νέους ανθρώπους έως 40 ετών και περισσότερο σε γυναίκες (τριπλάσια συχνότητα σε σχέση με τους άνδρες). Ένας παράγοντας κίνδυνου που έχει αναγνωριστεί είναι η εμφάνισή τους σε έδαφος παλαιού τραύματος στον καρπό. Ο Γάγγλιος καρπός (ή καρπός Γάγγλιος) είναι μια σπάνια παθολογία του καρπού που προκαλείται από την αύξηση των ινών του χόνδρου στον καρπό. Πιθανολογείται ότι η πάχυνση των ινών του χόνδρου συμβαίνει λόγω:
- Υπερβολικής χρήσης του καρπού: Άτομα που επαγγέλονται εργασίες με επαναλαμβανόμενες κινήσεις του καρπού, όπως οι εργαζόμενοι σε γραφεία, αθλητές που επιτελούν συνεχώς τον ίδιο κινητήριο χειρισμό (όπως το τένις) και καλλιτέχνες με απαίτηση χειρισμού μουσικών οργάνων, ενδέχεται να εκτίθενται σε μεγαλύτερο κίνδυνο.
- Κληρονομικότητα: Υπάρχουν οικογένειες όπου ο Γάγγλιος καρπός φαίνεται να είναι πιο συχνός.
- Μεταβολικές παθήσεις: Σε ορισμένους ανθρώπους, η αυξημένη συγκέντρωση ορισμένων ουσιών στο αίμα, όπως ο χαλκός, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για την ανάπτυξη του Γάγγλιου καρπού.
Συμπτώματα
Τα περισσότερα γάγγλια είναι ασυμπτωματικά, μπορεί να παραμείνουν έτσι για πολύ καιρό, να αυξομειώσουν σε μέγεθος ή να εξαφανιστούν από μόνα τους. Συμπτώματα που μπορεί να παρουσιαστούν απο ένα γάγγλιο είναι ο πόνος, αιμωδίες (μυρμήγκιασμα) και αδυναμία μυών όταν πιέζουν νεύρο λογω της θέσης τους (δεν εξαρτάται από το μέγεθος – υπάρχουν μικρά αφανή γάγγλια που μπορεί να προκαλέσουν τέτοια συμπτωματολογία). Μεγάλου μεγέθους γάγγλια (φθάνουν έως και 3 εκ.) μπορεί να ενοχλούν αισθητικά.
Διάγνωση
Συνήθως γίνεται από το ιστορικό και την κλινική εξέταση. Λόγω της κυστικής φύσης του με χρήση φακού απο τον γιατρό το γάγγλιο διαυγάζει. Σε αμφίβολες περιπτώσεις (πχ ένα αφανές γάγγλιο) για διαφοροδιάγνωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί υπερηχογράφημα ή MRI ενώ η παρακέντηση (το τρύπημα δηλαδή και η αναρρόφηση του περιεχομένου) δίδει το χαρακτηριστικό διαυγές παχύρρευστο υγρό.
Θεραπεία
Με δεδομένο πως τα γάγγλια είναι καλοήθη και υποχωρούν συχνά από μόνα τους, για ένα ασυμπτωματικό που δεν παρουσιάζει ιδιαίτερα αισθητικά προβλήματα προτείνεται η παρακολούθηση του. Σε περίπτωση ήπιων ενοχλημάτων όπως ο πόνος μπορεί να γίνει και ακινητοποίηση του καρπού για κάποιες μέρες-το γάγγλιο μικραίνει και ο ασθενής ανακουφίζεται. Η παρακέντηση με βελόνα (συνήθως σε γάγγλια της ράχης του καρπού) και η αναρρόφηση του περιεχομένου του με ή χωρίς ένεση στεροειδών εξαφανίζει την διόγκωση αλλά καταγράφει μεγάλο ποσοστό επανεμφάνισης και μπορεί να χρειαστεί να επαναληφθεί. Η χειρουργική επέμβαση (ανοιχτή ή αρθροσκοπική εκτομή) είναι πιο ριζική καθώς γίνεται εκτομή της κύστης και της “ρίζας” της, δηλαδή των ιστών εκ των οποίων εφορμάται. Έτσι είναι πιο δύσκολο να υποτροπιάσει, αν και μπορεί να συμβεί.
Πηγές:
- Mathoulin C, Gras M. Arthroscopic Management of Dorsal and Volar Wrist Ganglion. Hand Clin. 2017;33(4):769‐777. doi:10.1016/j.hcl.2017.07.012
- Gregush RE, Habusta SF. Ganglion Cyst. [Updated 2019 Feb 24]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470168/
- https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/ganglion-cyst-of-the-wrist-and-hand/
- Βιβλίο: Lippincott’s primary care orthopaedics (2nd edition)
