Προκειται για κοινό τραυματισμό ποικίλης σοβαρότητας. Γενικά είναι συχνότερα στους άνδρες,
μπορούν να συμβούν σε οποιαδήποτε ηλικία δυο όμως ηλικιακές αιχμές εμφάνισης καταγμάτων
παρατηρούνται, 15-29 ετών και άνω των 65.
Πού εντοπίζονται στην σπονδυλική στήλη;
Ένα κάταγμα στην σπονδυλική στήλη μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε σημείο της -εξαρτάται την
κατεύθυνση της δύναμης που δέχεται και την θέση της εκείνη την στιγμή. Η συχνότερη εντόπιση είναι
στην θωρακοοσφυική μοίρα της (λίγο πιο πάνω από την μέση δηλ) που για εμβιομηχανικούς λόγους
είναι το πιο ευάλωτο σημείο της. Άλλες συχνές θέσεις είναι η οσφυική μοίρα και η αυχενική.
Πώς προκαλούνται τα κατάγματα των σπόνδυλων;
Η σπονδυλική στήλη είναι προσαρμοσμένη στο να δέχεται μεγάλα φορτία οπότε σε μια υγιή
σπονδυλική στήλη τα κατάγματα προκαλούνται από τραυματισμό υψηλής ενέργειας και συγκεκριμένα
από:
- Τροχαία ατυχήματα
- Πτώση από μεγάλο ύψος
- Τραυματισμό από πυροβόλο όπλο
- Τραυματισμό κατά την διάρκεια αθλημάτων
Από την άλλη μεριά σε περίπτωση υποκείμενης παθολογίας των οστών που έχει προκαλέσει την
εξασθένηση των σπόνδυλων εμφανίζονται κατάγματα έπειτα από ελάχιστο τραυματισμό. Η
οστεοπόρωση είναι η συχνότερη τέτοια πάθηση η οποία είναι η κύρια αιτία παθολογικών καταγμάτων
σε ηλικιωμένους συνήθως από πτώση λόγω απώλειας ισορροπίας, από ένα μικρό τράνταγμα ή ακόμα
και από έντονο βήχα ή φτάρνισμα. Άλλα αίτια αδυναμίας των σπονδύλων είναι οι όγκοι καθώς και η
προηγούμενη χημειοθεραπεία.
Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση κατάγματος είναι η μεγάλη ηλικία, το ιστορικό προηγούμενου
κατάγματος, το κάπνισμα, η ανεπάρκεια βιταμίνης D καθώς και η λήψη ορισμένων φαρμάκων (πχ
παρατεταμένη λήψη κορτικοστεροειδών) .
Πώς ταξινομούνται και γιατί;
Ταξινομούνται ανάλογα με τον μηχανισμό κάκωσης ο οποίος δίδει πληροφορίες για την έκταση και την
μορφή του κατάγματος καθώς και για πιθανή ύπαρξη ή όχι νευρολογικής συμπτωματολογίας.
Πρόκειται για πληροφορίες πολύ σημαντικές που καθοδηγούν το θεραπευτικό πλάνο και καθορίζουν
την πρόγνωση. Στην θωρακοοσφυική μοίρα, την συχνότερη θεσης καταγμάτων 3 είναι οι κύριοι
μηχανισμοί πρόκλησής τους:
- Κατάγματα από κάμψη: Εδώ ανήκουν τα συμπιεστικά κατάγματα και τα εκρηκτικά (πχ από
πτώση απο μεγάλο ύψος με τα πόδια). Χαρακτηριστικό παράδειγμα συμπιεστικού κατάγματος
είναι τα οστεοπορωτικό. Παρατηρείται συμπίεση στην πρόσθια πλευρά του σπονδύλου με
απώλεια του ύψους του, συνήθως δεν εμφανίζουν νευρολογική συμπτωματολογία - Κατάγματα από κάμψη-διάταση (πχ σε μετωπική σύγκρουση σε τροχαίο όπου το άνω μέρος της
σπονδυλικής στήλης εκτινάσσεται μπροστά ενώ το κάτω καθηλώνεται απο την ζώνη) - Κατάγματα από στροφικό μηχανισμό
Ποιά είναι τα συμπτώματα του κατάγματος;
Σε εναν πολυτραυματία η συμπτωματολογία ενός ή περισσότερων καταγμάτων στην σπονδυλική στήλη
συνήθως επισκιάζεται απο τους υπόλοιπους τραυματισμούς. Γενικά ανάλογα με την θέση του
κατάγματος εμφανίζεται ευαισθησία και πόνος τοπικά που επιδεινώνεται με τις κινήσεις και αν έχει
επηρεαστεί ο νωτιαίος μυελός ή νεύρα μπορεί να υπάρχουν διαφορα νευρολογικά συμπτωματα –
διαταραχές μυικής ισχύος (αδυναμία εως πάρεση), της αισθητικότητας (απο μούδιασμα έως
αναισθησία) μέχρι και απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστεως και του εντέρου.Η σοβαρότητα
εξαρτάται από το ύψος και τον βαθμό που επηρεάστηκαν τα νευρικά στοιχεία. Σε οστεοπορωτικό
κάταγμα ο πόνος αρχικά είναι οξύς τοπικός και γίνεται χρόνιος αν παραμεληθεί.Η σπονδυλική στήλη
χαρακτηριστικά παρουσιάζει παραμόρφωση (κύφωση).
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Σε οξύ τραυματικό γεγονός όπου συνυπάρχουν και άλλοι τραυματισμοί και ο ασθενής συχνά δεν έχει
τις αισθήσεις του ακολουθείται συγκεκριμένη διαδικασία αξιολόγησης και διαχείρισης του
πολυτραυματία(ATLS). Η σπονδυλική στήλη σταθεροποιείται, γίνεται πλήρης νευρολογικός έλεγχος και
απεικόνισή της με CT (αξονική τομογραφία). Σε καταστάσεις που δεν περιπλέκονται από άλλους
τραυματισμούς το ιστορικό, η κλινική εξέταση και η ακτινογραφία θέτουν την διάγνωση. Σε διερεύνηση
οστεοπορωτικού κατάγματος η μαγνητική τομογραφία μπορεί να δώσει πληροφορίες για την ηλικία
του (παλαιό ή νέο) ενώ μπορεί να ζητηθούν επιπλέον εξετάσεις για την εκτίμηση της αδυναμίας των
σπονδύλων (έλεγχος οστικής πυκνότητας).
Πρέπει απαραίτητα να κάνω χειρουργική επέμβαση για το κάταγμα σπονδύλου;
Η απόφαση για το αν θα γίνει χειρουργική επέμβαση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες – αν
υπάρχουν και άλλοι τραυματισμοί, από την σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης, την εντόπιση του
κατάγματος, τα νευρολογικά συμπτώματα.
Η συντηρητική αντιμετώπιση επιβάλλει ακινητοποίηση του ασθενούς για κάποιο διάστημα, εφαρμογή
κηδεμόνα, λήψη αναλγητικών και σταδιακή επαναφορά στις φυσικές δραστηριότητες. Σε ηλικιωμένους
με οστεοπορωτικά κατάγματα συνήθως δεν χρησιμοποιούνται κηδεμόνες γιατί δεν είναι γενικά ανεκτοί
απο τους ασθενείς, στόχος είναι η διαχείριση του πονου και φυσικά η αντιμετώπιση της
οστεοπόρωσης.
Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να περιλαμβάνει την αποσυμπίεση των νευρικών στοιχείων και την
σταθεροποίηση του κατάγματος που επιτυγχάνεται με μεταλλικές βίδες, ράβδους, συνδέσμους ή
ειδικούς κλωβούς. Στα οστεοπορωτικά (και γενικά στα συμπιεστικά) κατάγματα 2 ειδών επεμβάσεις
γίνονται- η σπονδυλοπλαστική και η κυφοπλαστική. Στην σπονδυλοπλαστική ο σπόνδυλος ενισχύεται
με έγχυση ακρυλικού τσιμέντου ενώ στην κυφοπλαστική εισάγεται ένα ειδικό μπαλονάκι που
ανυψώνει το σπονδυλικό σώμα και κατόπιν εγχύεται τσιμέντο.
Πηγές
1.Anant D. Tambe, Ashley A. Cole,Spinal fractures in adults,Surgery (Oxford),Volume 30, Issue
7,2012,Pages 333-338,ISSN 0263-
9319,https://doi.org/10.1016/j.mpsur.2012.05.006.(http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S
0263931912001007)2.Samuel Hall, Matthew A. Myers, Ahmed-Ramadan Sadek, Mark Baxter, Colin
Griffith, Christopher Dare, Emad Shenouda, Ali Nader-Sepahi,Spinal fractures incurred by a fall from
standing height,Clinical Neurology and Neurosurgery,Volume 177,2019,Pages 106-
113,ISSN03038467,https://doi.org/10.1016/j.clineuro.2019.01.005.(http://www.sciencedirect.com/scie
nce/article/pii/S0303846719300058)3.M.E. van den Berg, J.M. Castellote, I. Mahillo-Fernandez, J. de
Pedro-Cuesta Incidence of spinal cord injury worldwide: a systematic review Neuroepidemiology, 34 (3)
(2010), pp. 184-192 discussion 192
4.https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/fractures-of-the-thoracic-and-lumbar-spine/
5.Whitney E, Alastra AJ. Vertebral Fracture. [Updated 2019 Oct 29]. In: StatPearls [Internet]. Treasure
Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK547673/
6.Βιβλιο ορθοπαιδικής Πουρνάρας
