Χόνδρινες παθήσεις γόνατος
Οι αρθρικές επιφάνειες των οστών καλύπτονται από υαλοειδή αρθρικό χόνδρο. Πρόκειται για μια λεία δομή που επιτρέπει την ομαλή κίνηση των επιφανειών των οστών μεταξύ τους και τα προστατεύει από τις πιέσεις που τους ασκούνται. Αποτελείται από χονδροκύτταρα, κολλαγόνο και πρωτεογλυκάνες (ουσίες που συγκρατούν μεγάλες ποσότητες νερού), μια σύνθεση που του προσδίδει ελαστικότητα και μεγάλη αντοχή. Λόγω του οτι σαν δομή στερείται αγγείων η αναπλαστική της ικανότητα είναι πολύ περιορισμένη. Σε περίπτωση βλάβης αντικαθίσταται από ινώδη χόνδρο ο οποίος δεν έχει τις ίδιες ιδιότητες με τον υαλοειδή με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων και τελικά οστεοαρθρίτιδας. Η βλάβη του χόνδρου μπορεί να συνυπάρχει με βλάβες άλλων δόμων της άρθρωσης όπως των μηνίσκων ή των συνδέσμων.
Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν βλάβη στον χόνδρο;
Οι χόνδρινες βλάβες χωρίζονται σε 2 κατηγορίες, στις τραυματικές και στις εκφυλιστικές. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν το τραύμα στο γόνατο που προκαλεί άμεση βλάβη στον χόνδρο, η διαχωριστική οστεοαρθρίτιδα στην οποία υπάρχει αποκόλληση του χόνδρου λόγω ατελούς αιμάτωσης ενός τμήματος του οστού και η οστεονέκρωση. Στην δεύτερη κατηγορία χαρακτηριστικότερη πάθηση είναι η πρωτοπαθής οστεοαρθρίτιδα- η εκφύλιση οφείλεται σε φυσιολογική φθορά του χόνδρου από τον χρόνο, εδώ επίσης ανήκουν η ρήξη των μηνίσκων, η αστάθεια συνδέσμων της άρθρωσης όπως και η επιγονατιδομηριαία αστάθεια.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα που παρουσιάζονται είναι ο πόνος, το οίδημα από συλλογή υγρού και η δυσκαμψία. Σε περίπτωση που έχει αποκολληθεί τμήμα χόνδρου ή και οστού μπορεί να προκληθεί αίσθημα κωλύματος κατά την κίνηση.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση γίνεται από την λήψη ιστορικού, την κλινική εξέταση και συμπληρώνεται από απεικονιστικές εξετάσεις όπως η μαγνητική τομογραφία.
Θεραπεία
Η επιλογή της θεραπείας γίνεται έπειτα από συζήτηση με τον ασθενή και συνεκτίμηση πολλών παραγόντων (μέγεθος και αριθμός βλαβών, ηλικία ασθενούς, επίπεδο δραστηριότητας, συνυπάρχοντες τραυματισμοί).
Συντηρητική θεραπεία : Η συντηρητική θεραπεία συνίσταται σε ήπιες περιπτώσεις, βοηθά στην ανακούφιση από τα συμπτώματα και περιλαμβάνει ξεκούραση, υποβοήθηση της βάδισης με κάποιο στηρικτικό μέσο, εφαρμογή κρύων επιθεμάτων πάνω στην άρθρωση και φυσικοθεραπεία. Έγχυση ουσιών και συγκεκριμένα υαλουρονικού οξέος και πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια βοηθάνε στην ύφεση του πόνου και στην επουλωτική διεργασία του χόνδρου αντίστοιχα. Το πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια που είναι πλούσιο σε αυξητικούς παράγοντες, λαμβάνεται εύκολα απο το αίμα του ίδιου του πάσχοντος με μια τεχνική (φυγοκέντρηση) και εγχύεται κατά την ίδια επισκεψη στη θέση βλάβης.
Έγχυση Βλαστοκυττάρων: Πρόκειται για αρχέγονα κύτταρα τα οποία εχουν τη δυνατότητα να μετατρέπονται σε κύτταρα της περιοχής που τοποθετούνται. Λαμβάνονται απο τον μυελό των οστών ή τον λιπώδη ιστό του ασθενούς και έπειτα απο επεξεργασία εγχύονται στον χόνδρο για να μετατραπούν σε χονδροκύτταρα. Εκτός απο την αναγεννητική αυτή δράση έχουν και αντιφλεγμονώδη.
Χειρουργική θεραπεία: Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι πως για να έχει νόημα οποιαδήποτε επέμβαση στον χόνδρο πρέπει το περιβάλλον στο οποίο θα επουλωθεί να είναι σταθερό με την έννοια πως δεν θα προκαλεί νέους τραυματισμούς. Γι’αυτό επιβάλλεται να γίνει διόρθωση τυχόν ρήξεων μηνίσκου, συνδέσμων ή αλλοιώσεων του μηχανικού άξονα με οστεοτομίες. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες τεχνικές που στόχο έχουν την επούλωση ή την αντικατάσταση του χόνδρου. Στην πλειοψηφία τους γίνονται αρθροσκοπικά με μικρές τομές και χρήση ειδικής κάμερας και εργαλείων, μιας τεχνικής που λόγω της ελάχιστης επεμβατικότητάς της φέρει πολλά πλεονεκτήματα. Ωστόσο υπάρχουν και περιπτώσεις που απαιτείται ανοιχτή τομή.
- Αρθροσκοπικός καθαρισμός άρθρωσης (debriment): Γίνεται αφαίρεση αποκολληθέντων τμημάτων που εμποδίζουν την κίνηση και ομαλοποίηση της επιφάνειας του τραυματισμένου χόνδρου. Προκαλεί παροδική ύφεση των συμπτωμάτων.
- Τεχνική μικροκαταγμάτων (ΜF):Αυτή η ελάχιστα επεμβατική μέθοδος έπεται του αρθροσκοπικού καθαρισμού και γίνεται σε νέους ασθενείς με μικρές βλάβες. Δημιουργούνται οπές με ειδικά αιχμηρά εργαλεία στη θέση της βλάβης μέχρι το οστό που βρίσκεται κάτω από το χόνδρο (υποχόνδριο) το οποιο επικοινωνεί με τον μυελό των οστών. Το αίμα που θα έρθει από τον μυελό περιέχει μεσεγχυματικά κύτταρα τα οποία θα δημιουργήσουν νέο χόνδρο. Παραλλαγή αυτής της τεχνικής (AMIC) συνδυάζει την τεχνική μικροκαταγμάτων με την τοποθέτηση ειδικών μεμβρανών κολλαγόνου στις θέσεις των οπών οι οποίες ενισχύουν την επιδιόρθωση.
- Μεταμόσχευση αυτόλογων χονδροκυττάρων (ACI): Πρόκειται για επέμβαση 2 σταδίων. Αρχικά λαμβάνονται αρθροσκοπικά χονδροκύτταρα από ένα μέρος της άρθρωσης του ασθενούς που δεν φορτίζεται (δεν δέχεται πίεση δηλ) τα οποία στέλνονται σε εργαστήριο οπου και καλλιεργούνται για 5-6 εβδομάδες. Τα νέα κύτταρα που δημιουργούνται τοποθετούνται κατά το δεύτερο στάδιο με ανοιχτή τομή στη θέση βλάβης. Τελευταία η βελτίωση της τεχνικής την εχει καταστήσει δυνατή σε ένα μόνο στάδιο.
- Μεταμόσχευση οστεοχόνδρινου αυτομοσχεύματος (OAT): Με αυτήν την τεχνική ένα μικρό κυλινδρικό τμήμα χόνδρου μαζί με υποχόνδριο οστό (4-8 mm) αφαιρείται από μέρος της άρθρωσης του ασθενούς που δεν φορτίζεται και τοποθετείται ακολούθως στη θέση βλάβης. Οταν λαμβάνονται περισσότερα από ένα τέτοια τμήματα η τεχνική καλείται πλαστική δίκην μωσαϊκού.
- Μεταμόσχευση οστεοχόνδρινου αλλομοσχεύματος (OCA): Εάν η βλάβη του χόνδρου είναι πολύ μεγάλη αυτό καθιστά απαγορευτική τη χρήση μοσχεύματος από τον ίδιο τον ασθενή, έτσι λαμβάνεται οστεοχόνδρινο μόσχευμα από δότη. Μετά από κατάλληλη προετοιμασία στο εργαστήριο (αποστείρωση, έλεγχος για μεταδοτικά νοσήματα) γίνεται ακριβής προσαρμογή και τοποθέτησή του στο σημείο βλάβης.
Μετεγχειρητικά για να επουλωθεί ο χόνδρος αποφεύγεται η φόρτιση της άρθρωσης συνήθως με χρήση πατερίτσας κατά τις πρώτες εβδομάδες ενώ συστήνεται και φυσικοθεραπεία που βοηθά στην κινητικότητα της άρθρωσης και στην ενδυνάμωσή της. Η πλήρης ανάρρωση χρειάζεται μήνες.
