Οι παραμορφώσεις των δάκτυλων του ποδιούαποτελούνένακοινώςεμφανιζόμενοπρόβλημα που επηρεάζει την λειτουργικότητα του ποδιού και την ποιότηταζωής του ασθενούς. Παρακάτωπαρουσιάζονται οι πιο συνήθειςπαραμορφώσεις.

Βλαισός μέγας δάκτυλος

Χαρακτηρίζεται απόκλίση προς τα εσω του πρώτουμεταταρσίου και παράλληλακλίση προς τα έξω του μεγάλουδακτύλου. Η διόγκωση στα πλάγια της βάσης του μεγάλουδακτύλου (το κοινώςλεγόμενοκότσι) δεν είναιτίποταάλλοπαρά το άνω άκρο (η κεφαλή) του μεταταρσίου που έχειπαρεκκλίνειαπό την θέση του μαζί με τα μαλακάμόρια της περιοχής. Η πίεση που ασκείταιαπό το παπούτσι στην διόγκωση οδηγεί τελικά σε φλεγμονή του ορογόνουθυλάκου της περιοχής ( ένασάκο με υγρό που προστατεύει την άρθρωσημεταξύ μεγάλου δακτύλου και πρώτουμεταταρσίου) με συνέπεια την εμφάνισησυμπτωμάτων.

Πρόκειταιγιατηνσυχνότερηπαραμόρφωσητουάκρουποδός,παρατηρείταιστο23%τωνενηλίκωνέως65ετώνμεσαφήυπεροχήστογυναικείοφύλο (8:1) γεγονός που αποδίδεται αφενός στα υποδήματα που φορούν οι γυναίκες και αφετέρου στην υπερελαστικότητα των συνδέσμων που παρατηρείται στο γυναικείο πόδι.

Ποιά είναι τα αίτια του βλαισού δακτύλου;

Ακριβές αίτιο για την εμφάνιση του βλαισούδακτύλου δεν έχει διαπιστωθεί , έχουνενοχοποιηθείόμως διάφοροι παράγοντες:

  • Κληρονομικότητα: Ο βλαισόςδάκτυλοςεμφανίζεται συχνά στα μέλη της ίδιας οικογένειας.
  • Συγκεκριμένοιτύποιποδιών με δομικέςιδιαιτερότητες που έχουν την τάση για εμφάνισηβλαισούδακτύλου: κοντό πρώτο μετατάρσιο, μετατάρσιο με στρογγυλεμένη κεφαλή,κλίση του προσθίουποδιού προς τα έξω (βλαισότητα) κα
  • Αρθρίτιδες (ρευματοειδής, ψωριασική, ουρική)
  • Παθήσεις συνδετικούιστού(πχ σύνδρομο Marfan)
  • Νόσοι που μπορεί να προκαλέσουννευρολογικάπροβλήματα(πχ εγκεφαλικό)
  • Στενάυποδήματα, με ψηλότακούνι που πιέζουν την περιοχή των δάκτυλων. Ο παράγωναυτός παίζει ρόλομάλλον σε συνδυασμό με ενδογενείςανατομικέςπαραλλαγές που προδιαθέτουν στην παραμόρφωση.

Ποιά είναι τα συμπτώματα; Χρειάζονται εξετάσεις για την διάγνωση;

Η παραμόρφωση αρχικά είναι μικρή. Με την σταδιακή επιδείνωση της (πχ λόγωστενώνπαπουτσιών) η περιοχή που προεξέχειφλεγμαίνει με αποτέλεσμα να είναιδιογκωμένη, ερυθρή και ευαίσθητη στην ψηλάφηση. Το μεγάλοδάκτυλοπονά, είναι δύσκαμπτο και μπορεί να παρεκκλίνειτόσο προς τα έξωώστε να παίρνειθέσηκάτω ή πάνωαπό το δεύτεροδάκτυλο. Η πίεση στα μικρά δάκτυλα μπορεί να  προκαλέσει με την σειρά τους την δική τους παραμόρφωση (σφυροδακτυλία). Οι κάλοι που σχηματίζονται στα μετατάρσια (περιοχή κάτω απο τα δάκτυλα) προκαλούν επίσης συχνά πόνο.

Η διάγνωσηγίνεταισυνήθως με τη λήψη ιστορικού και την αξιολόγηση της κλινικήςεικόνας. Η ακτινογραφία του άκρουποδόςχρησιμοποιείται για τον υπολογισμό της παρέκκλισηςτων οστών καθώς και για έλεγχούπαρξηςτυχόναρθριτικώναλλοιώσεων, πληροφορίεςσημαντικές για το θεραπευτικό πλάνο.

 

Πώς αντιμετωπίζεται;

Η συντηρητική θεραπεία δεν διορθώνει την παραμόρφωση, στοχεύει όμως στο να εμποδίσει την επιδείνωση της καθώς και στην διαχείριση του πόνου. Περιλαμβάνει τα εξής:

  • ΜΣΑΦ (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) εκ του στόματος για τον πόνο
  • Αλλαγή υποδημάτων: Προτείνονταιάνεταπαπούτσια με φαρδύ σχεδιασμό στην μύτη και χαμηλό τακούνιούτωςώστε να μην υπάρχειπίεση στα δάκτυλα. Ειδικοί πάτοι που βοηθάνε στην καλύτερηκατανομή των φορτίωνανακουφίζουν τον ασθενή ειδικά σε περίπτωση μεταταρσαλγίας (πόνου στην πελματιαίαεπιφάνειακάτωαπό τα δάκτυλα).
  • Ειδικό επίθεμα για την επώδυνηπεριοχή της παραμόρφωσης την προστατεύειαπό την επαφή με το παπούτσι.
  • Χρήσηνυχτερινούνάρθηκα για το μεγάλοδάκτυλο ο οποίος το κρατά στην ορθήθέσηκαθώς και διαχωριστικά δάκτυλων
  • Παγοθεραπεία: Εφαρμογή πάγου (όχιαπευθείας στο δέρμα) επί 20λεπτου αρκετέςφορές την ημέραμειώνει το οίδημα

 

Χειρουργική θεραπείααποφασίζεταιόταν ο πόνος είναι εμμένων και υπάρχει πρόβλημα στην βάδιση του ασθενούς εφόσονέχουν δοκιμαστεί οι συντηρητικέςμέθοδοι. Επέμβαση μόνο για κοσμητικούςλογούς δεν ενδείκνυται στον βλαισόμέγαδάκτυλο καθώς έχει αποδειχθεί πως μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση πόνου σε έναπροηγουμένωςασυμπτωματικόδάκτυλο. Έχουν καταγραφεί πάνωαπό 150 επεμβάσεις για την διόρθωση της παραμόρφωσης, η επιλογή γίνεταιαπό τον εξειδικευμένο χειρουργό αξιολογώντας την σοβαρότητα της παραμόρφωσης καθώς και αν υπάρχουναρθριτικέςαλλοιώσεις. Στόχος της επέμβασηςείναι η επαναφορά των οστών στον σωστό άξονά τους, αποκαθιστώνταςέτσι την κίνηση της άρθρωσης και προσφέρονταςανακούφισηαπό τον πόνο. Αυτό επιτυγχάνεται με:

1.Οστεοτομίες: Το οστότέμνεται, τοποθετείται στην σωστή του θέση και συγκρατείται με ειδικέςβίδες. Εχουνπεριγράφειπολλέςτεχνικέςανάλογα με την θέση και τον τύπο τηςτομής. Οιοστεοτομίεςαρκετές φορές συνδυάζονται με επεμβάσεις στα μαλακάμόρια(πχ τένοντες).

2.Αρθροδεσία ή αρθροπλαστική: Αυτού του είδους οι επεμβάσειςγίνονταιότανυπάρχουνεκτεταμένεςαρθριτικέςαλλοιώσεις στην μεταταρσιοφαλαγγικήάρθρωση.

Οι επεμβάσειςγίνονταισυνήθως ανοιχτά, τα τελευταία χρόνιαόμωςπαρατηρείται μια αύξηση στην χρησιμοποίησηελάχισταεπεμβατικώντεχνικών (διαδερμικά, αρθροσκοπικά). Η προσέγγιση αυτήπαρόλα τα θεωρητικά πλεονεκτήματα που φέρει δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα που να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά της σε σχέση με την ανοιχτή μέθοδο.

Ο συνολικός χρόνος ανάρρωσηςεξαρτάταιαπό την επέμβαση που έγινε και την συμμόρφωση του ασθενούς στις μετεγχειρητικέςοδηγίες. Απαιτείται τακτικός επανέλεγχος.

Σφυροδακτυλία – Γαμψοδακτυλία

 

Πρόκειται για παραμορφώσεις που εμφανίζονται στα μικράδάκτυλα των ποδιών και είναιπολύ συχνές στις μεγαλύτερεςηλικίες (30%).

Τα μικράδάκτυλα του ποδόςαποτελούνταιαπό 3 οστά που ονομάζονταιφάλαγγες. Μεταξύ τους ενώνονται με αρθρώσεις που ονομάζονται φαλαγγοφαλαγγικες -συγκεκριμένα εγγύς φαλαγγοφαλαγγικη ονομάζεται η 1η και απω φαλαγγοφαλαγγική η 2η, ενω η συνδεση με τα οστά του ποδιού (που ονομάζονταιμετατάρσια) γίνεται με την λεγόμενημεταταρσιοφαλαγγική άρθρωση. Ησφυροδακτυλία χαρακτηρίζεται απόυπερέκταση (κάμψηδηλαδή προς τα πάνω) της μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης σε συνδυασμό με κάμψη της εγγύς φαλαγγοφαλαγγικης άρθρωσης των δακτύλων του ποδιούδίνοντας τους την εικόνα σφυριου. Εμφανιζεται κατα την 5η με 6η δεκαετια της ζωης και μπορεί να προσβαλλει οποιοδήποτεδάκτυλο, με το 2ο ναπροσβάλλεταισυχνότερα.Η γαμψοδακτυλία απο την αλλη μεριάδημιουργείται απο υπερέκταση της μεταταρσιοφαλαγγικήςάρθρωσης σε συνδυασμό με κάμψη της εγγύς και της άπω φαλαγγοφαλαγγικήςάρθρωσης.

 

Ποιά είναι τα αίτια τους;

Στενά υποδήματα στην περιοχή των δάκτυλων  ή ψηλοτάκουνα  που προκαλούν πίεση στα δάκτυλα και πολλέςφορές τα αναγκάζουν σε κάμψηαποτελούν σημαντικό παράγοντακίνδυνου για αυτήν την εμφάνιση αυτών των παραμορφώσεων.Ρευματοειδήςαρθρίτιδα, η ύπαρξηβλαισούδακτύλου, το τραύμα σε τένονταόπως και ανισορροπίαμεταξύ των μυών των δάκτυλων που προκαλούνέκταση και κάμψη με υπεροχή των τελευταίων έχουν συνδεθεί με την σφυροδακτυλία.Οσοναφορά στην γαμψοδακτυλία η εμφάνισή της έχεισυσχετίσει με νευρομυικές παθήσεις.

 

Κλινικήεικόνα και εξετάσεις

Η παραμόρφωση συνήθως αρχικά είναιεύκαμπτη και αργότεραμετατρέπεται σε δύσκαμπτη (δεν διορθώνεται με παθητική έκταση του δακτύλου). Παρατηρούνταικάλοιπάνωαπό την λυγισμένηάρθρωσηόπως και στην άκρη του δακτύλου που ακουμπά στο έδαφος, το δάκτυλο πονά και ο ασθενής δυσκολεύεται να βρει υπόδημα που να τον βολεύει. Με τον καιρό τα δάχτυλαχάνουν την επαφή με το έδαφος με αποτέλεσμαεπιπλέονβάρος να μετατίθεται στα μετατάρσια και να εμφανίζεταιπόνοςκάτωαπόαυτά (μεταταρσαλγία).

Η διάγνωσητίθεται με την λήψηιστορικού και την αξιολόγηση της κλινικήςεικόνας. Με την απλήακτινογραφία αξιολογείται η παραμόρφωση ενώ ο γιατρός μπορεί να ζητήσειεπιπλέονεξετάσεις (τεστ αίματος, απεικονιστικέςεξετάσεις) αν υποψιάζεταιυποκείμενονόσημα(πχ κάποια νευρολογική πάθηση).

 

Πώς αντιμετωπίζονταιαυτές οι παραμορφώσεις;

Έναμεγάλο ποσοστό ασθενώνανταποκρίνεταιθετικά στην συντηρητικήθεραπεία η οποία συνίσταται σε:

  • Επιλογήπαπουτσιώναπόμαλακό υλικό με φαρδιάμύτη, χρησιμοποίησηειδικώνπάτωνκάτωαπό τα μετατάρσια για ανακούφισηαπό τον πόνο
  • Χρήσηεπικαλίων (επιθέματα πάνω απο τους κάλους)
  • Σε εύκαμπτηπαραμόρφωσηειδικοίνάρθηκες ή μια απλή περίδεση (toe sleeves)κρατούν τα δάκτυλα ευθειασμένα
  • Απλές ασκήσειςόπως πχ να πιάσειέναμικρό αντικείμενο με τα δάκτυλα που ενδυναμώνουν τους μυς του ποδιού.

Χειρουργικήεπέμβαση γίνεται όταν τα συμπτώματα δεν αντιμετωπίζονται με τα συντηρητικάμέσα. Υπάρχουνπολλοίτύποιεπεμβάσεων, η επιλογή για κάθεασθενήγίνεται με βάση τον τύπο και την σοβαρότητα της παραμόρφωσης. Στόχος του χειρουργείουείναι η αποκατάσταση του ορθούάξονα των δάκτυλωνκαθώς και της ισορροπίαςμεταξύ των δυνάμεωνέκτασης-κάμψης που προκαλούν την παραμόρφωσηώστε να αποφευχθεί η επανεμφάνιση της πάθησης. Γι’αυτό το λόγογίνεταισυνήθωςσυνδυασμόςεπεμβάσεων στα οστά (πχ εκτομή άρθρωσης, αρθροδεσία) και στα μαλακάμόρια (πχ τενοντομεταφορά).

 

Πηγές

1.KuhnJ, AlviF. HalluxValgus. [Updated 2020 May 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553092/

2.Crevoisier X, Assal M, Stanekova K. Hallux valgus, ankle osteoarthrosis and adult acquired flatfoot deformity: a review of three common foot and ankle pathologies and their treatments. EFORT Open Rev. 2017;1(3):58‐64. Published 2017 Mar 13. doi:10.1302/2058-5241.1.000015

3.Maninder Shah Singh, Ankit Khurana, Darshan Kapoor, Shyam Katekar, Arun Kumar, Gayatri Vishwakarma,Minimally invasive vs open distal metatarsal osteotomy for hallux valgus – A systematic review and meta-analysis,Journal of Clinical Orthopaedics and Trauma,Volume 11, Issue 3,2020,Pages 348-356,ISSN 0976-5662,https://doi.org/10.1016/j.jcot.2020.04.016.(http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0976566220301302)

4.https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/bunions/

5.https://orthoinfo.aaos.org/en/treatment/bunion-surgery/

6.https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/claw-toe

7.Malhotra K, Davda K, Singh D. The pathology and management of lesser toe deformities. EFORT Open Rev. 2017;1(11):409‐419. Published 2017 Mar 13. doi:10.1302/2058-5241.1.160017

8.Paolo Ceccarini, Alfredo Ceccarini, Giuseppe Rinonapoli, Auro Caraffa,Correction of Hammer Toe Deformity of Lateral Toes With Subtraction Osteotomy of the Proximal Phalanx Neck,The Journal of Foot and Ankle Surgery,Volume 54, Issue 4,2015,Pages 601-606,ISSN 1067-2516,https://doi.org/10.1053/j.jfas.2014.11.013.(http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S106725161400578X)

9.https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/hammer-toe

10.Park CH, Chang MC. Forefoot disorders and conservative treatment. Yeungnam Univ J Med. 2019;36(2):92‐98. doi:10.12701/yujm.2019.00185