Το ισχίο είναι από τις πιο συχνά προσβαλλόμενες αρθρώσεις από οστεοαρθρίτιδα, μιας πάθησης που η επίπτωσή της αυξάνει με την αύξηση της ηλικίας με σημαντική επίδραση στην κινητικότητα και την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Είναι πιο συχνή στους άνδρες στις ηλικίες κάτω των 50 ετών ενώ στις γυναίκες σε ηλικία άνω των 50.
Πώς προκαλείται η οστεοαρθρίτιδα του ισχίου;
Το ισχίο είναι μια σφαιροειδής άρθρωση που σχηματίζεται από την κοτύλη, μια κυπελλοειδή επιφάνεια της λεκάνης και από το σφαιροειδές άνω άκρο του μηριαίου (κεφαλή του μηριαίου). Οι επιφάνειες των οστών μέσα στην άρθρωση καλύπτονται από υαλοειδή αρθρικό χόνδρο μια λεία σταθερή ουσία που εξασφαλίζει την ομαλή κίνηση των οστών μεταξύ τους καθώς και την ομοιογενή κατανομή των φορτίων που δέχεται η άρθρωση. Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια πάθηση που επηρεάζει κυρίως αυτήν τη δομή με την προοδευτική εκφύλισή της η οποία έχει ως αποτέλεσμα την δυσλειτουργία της άρθρωσης και την εμφάνιση συμπτωματολογίας.
Ποιά είναι τα αίτια εμφάνισής της;
Δεν υπάρχει συγκεκριμένο αίτιο αλλά έχουν αναγνωριστεί παράγοντες κινδύνου για την οστεοαρθρίτιδα που αφορούν γενικά στο άτομο και πιο ειδικά στην άρθρωση του ισχίου.
| ΑΤΟΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ | ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ |
| 1.Ηλικία
Η πάθηση είναι συχνότερη στις μεγαλύτερες ηλικίες λόγω φυσιολογικής φθοράς |
1.Μορφολογικές ανωμαλίες άρθρωσης ισχίου
|
| 2.Γενετική προδιάθεση
Η πάθηση είναι συχνή σε μέλη της ίδιας οικογένειας. Η θεωρία του κληρονομικού παράγοντα ενισχύεται και από τις φυλετικές διαφορές στην εμφάνιση της νόσου-για παράδειγμα στην Κίνα υπάρχει πολύ μικρή επίπτωση της οστεοαρθρίτιδας του ισχίου σε σχέση με τους Καυκάσιους |
2.Τραύμα
Βλάβες του επιχείλιου χόνδρου*
|
| 3.Παχυσαρκία
Το αυξημένο βάρος προκαλεί αύξηση των πιέσεων στην άρθρωση καθώς και μεταβολικές αλλαγές. Εχει υπολογιστεί πως αύξηση 5 μονάδων στον δείκτη μάζας σώματος (BMI) αυξάνει κατά 11 % τον κίνδυνο για οστεοαρθρίτιδα ισχίου |
|
| 4.Συγκεκριμένες εργασίες και αθλήματα
Βαριές χειρωνακτικές εργασίες όπως η γεωργία και αθλήματα υψηλής έντασης |
*αποτελεί συνέχεια του αρθρικού χόνδρου, ενισχύει περιφερικά την κοτύλη και συμμετέχει στην σταθερότητα του ισχίου
Τι συμπτώματα παρουσιάζει κάποιος που πάσχει από οστεοαρθρίτιδα ισχίου;
Χαρακτηριστικό της οστεοαρθρίτιδας είναι η επιδείνωση των συμπτωμάτων της με την πάροδο του χρόνου. Το πιο κοινό της σύμπτωμα είναι ο πόνος ο οποίος έχει σταδιακή εμφάνιση (χωρίς να αποκλείεται η ξαφνική έναρξη) με τα εξής γνωρίσματα:
- Εντοπίζεται στην περιοχή του ισχίου, στην βουβωνική περιοχή ή στον μηρό και μπορεί να ακτινοβολεί στο γόνατο ή στους γλουτούς
- Είναι έντονος μετά την πρωινή έγερση ή μετά από περίοδο ξεκούρασης και συνοδεύεται από δυσκαμψία. Τα συμπτώματα υποχωρούν μετά την κινητοποίηση του ασθενούς
- Παρατηρείται έξαρσή του μετά από υψηλής έντασης δραστηριότητες ή όταν υπάρχει υγρασία
- Σε προχωρημένη νόσο καθίσταται συνεχής ακόμα και κατά την ηρεμία
Η πρωινή δυσκαμψία δημιουργεί δυσκολία στον ασθενή να επιτελέσει απλές κινήσεις όπως να σκύψει και χαρακτηριστικά υποχωρεί μέσα σε λίγη ώρα (<30 λεπτά). Άλλα συμπτώματα της νόσου είναι το αίσθημα κωλύματος και ο κριγμός που προκαλούνται κατά την κίνηση όταν υπάρχουν ελεύθερα οστεοχόνδρινα τεμάχια μέσα στην άρθρωση, ενώ σε προχωρημένες περιπτώσεις το εύρος κίνησης της άρθρωσης περιορίζεται σημαντικά με αποτέλεσμα ο ασθενής να κουτσαίνει.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση τίθεται από την αξιολόγηση των ευρημάτων από το ιστορικό του ασθενούς και την κλινική εξέτασή του. Η επιβεβαίωση γίνεται με την απεικόνιση του ισχίου συνήθως με ακτινογραφία η οποία μπορεί να δείξει τις χαρακτηριστικές αλλοιώσεις της νόσου. Η ακτινολογική απεικόνιση χρησιμοποιείται και για τον έλεγχο της προόδου της οστεοαρθρίτιδας.
Ποιές θεραπευτικές επιλογές υπάρχουν;
Στα αρχικά στάδια της νόσου στόχος της θεραπείας είναι η διαχείριση του πόνου και η διατήρηση της κινητικότητας της άρθρωσης. Η συντηρητική προσέγγιση περιλαμβάνει την χρήση φαρμακευτικής αγωγής για τον πόνο σε συνδυασμό με αλλαγές στην καθημερινότητα του ασθενούς.
Φαρμακολογική θεραπεία : Ως αναλγητικό πρώτης γραμμής προτείνεται η παρακεταμόλη. ΜΣΑΦ (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) εκ του στόματος κυρίως ή τοπικά χορηγούνται όταν η παρακεταμόλη δεν επιτυγχάνει την ύφεση του πόνου. Η χορήγησή τους γίνεται με προσοχή και αξιολόγηση από τον γιατρό συνοδών νοσημάτων καθώς υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών (πχ γαστρεντερικών διαταραχών). Τέλος μπορεί να γίνει έγχυση κορτιζόνης απευθείας μέσα στην άρθρωση.
Τροποποίηση συνηθειών: Στόχος η αποφυγή της καταπόνησης του ισχίου. Επιτυγχάνεται με:
- Aπώλεια βάρους σε παχύσαρκους ασθενείς
- Aποφυγή δραστηριότητων που προκαλούν έξαρση των συμπτωμάτων
- Χρησιμοποίηση βοηθημάτων για την βάδιση ή για διευκόλυνση ορισμένων κινήσεων πχ για να σκύψει ο ασθενής να πιάσει ένα αντικείμενο
- Υιοθέτηση στην καθημερινότητα χαμηλής έντασης ασκήσεων όπως το κολύμπι
- Φυσικοθεραπεία: Ενισχύει τους μυς του ισχίου και βελτιώνει το εύρος κίνησής του
Η χειρουργική επέμβαση συνίσταται επί αποτυχίας των συντηρητικών μεθόδων, μη διαχειρίσιμου πόνου και σοβαρής λειτουργικής ανεπάρκειας.
Η επέμβαση εκλογής είναι η ολική αρθροπλαστική ισχίου στην οποία καθαρίζονται και ακολούθως αντικαθίστανται οι κατεστραμμένες επιφάνειες της άρθρωσης (αρθρικός χόνδρος και υποχόνδριο οστό) από εμφύτευμα. Στην κλασσική αρθροπλαστική η εγχείρηση γίνεται με μια τομή 25-30 εκ.στα πλάγια του ισχίου μέσω της οποίας αφού γίνει διάνοιξη ή αποκόλληση των μυών της περιοχής και εξάρθρωση του ισχίου τοποθετείται μια μηριαία πρόθεση από μέταλλο ή κεραμικό και μια κοτυλιαία πρόθεση (μεταλλική) που μπορεί να συγκρατείται με βίδες ή βιολογικό τσιμέντο. Η ομαλή κίνηση μεταξύ των επιφανειών των προθέσεων επιτυγχάνεται με την προσθήκη ενός διαχωριστικού που εφαρμόζει σαν καπάκι φτιαγμένο από ειδικό πλαστικό (πολυαιθυλένιο) ή κεραμικό ή μέταλλο. Σήμερα υπάρχει δυνατότητα εκτέλεσης της επέμβασης σε μεγάλη μερίδα ασθενών με τεχνική ελάχιστης επεμβατικότητας (MIS). Πρόκειται για παραλλαγή της κλασσικής τεχνικής στην οποία η προσπέλαση στην άρθρωση του ισχίου γίνεται με πολύ μικρότερο τραυματισμό των γύρω ιστών του ισχίου. Μπορεί να γίνει με 2 τρόπους: Μέσω μιας τομής 7,5-15εκ (σημαντικά μικρότερη σε σχέση με την κλασσική τεχνική) είτε μέσω δυο τομών -μία προσθίως στην βουβωνική περιοχή (5-7εκ) για την εφαρμογή της κοτυλιαίας πρόθεσης και μία οπισθίως (2,5-5 εκ) για την μηριαία υπό ακτινολογική καθοδήγηση. Πλεονέκτημα της τεχνικής είναι η γρηγορότερη ανάρρωση με λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο και επιπλοκές. Η αρθροπλαστική ελάχιστης επεμβατικότητας δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους ασθενείς που χρειάζονται αντικατάσταση της άρθρωσης του ισχίου, η διαλογή γίνεται έπειτα από αξιολόγηση πολλών παραγόντων από τον θεράποντα ιατρό (ηλικία, βάρος, ιστορικό χειρουργείων στο ισχίο, συνυπάρχουσες παθήσεις κα).
Σε συγκεκριμένες ομάδες ασθενών (πχ νέοι δραστήριοι άνδρες με μεγάλη κεφαλή μηριαίου) μπορεί να γίνει η λεγόμενη αρθροπλαστική επιφανείας στην οποία γίνεται επικάλυψη της κεφαλής του μηριαίου από ειδική μεταλλική πρόθεση έπειτα από απόξεση (καθαρισμό) και εφαρμογή ανάλογης μεταλλικής πρόθεσης στην κοτύλη.
Πόσο διαρκεί η ανάρρωση μετά από αρθροπλαστική ισχίου;
Η εφαρμογή πρωτοκόλλων γρήγορης αποκατάστασης (fast track/ERAS) στην χειρουργική του ισχίου έχει επιδείξει εξαιρετικά αποτελέσματα όσον αφορά στην ταχεία επάνοδο του ασθενούς στις καθημερινές δραστηριότητές του. Πρόκειται για το επόμενο βήμα στην εξατομικευμένη ιατρική φροντίδα καθώς μια ομάδα ειδικών (μεταξύ άλλων αναισθησιολόγος, φυσικοθεραπευτής, νοσηλευτικό προσωπικό) με επικεφαλής τον υπεύθυνο χειρουργό δημιουργούν ένα ατομικό πλάνο (κλινικό μονοπάτι-clinical pathway) για την βέλτιστη διαχείριση του ασθενούς σε 3 φάσεις – προεγχειρητικά, κατα την εγχείρηση και στην μετεγχειρητική περίοδο που θα επιτρέψει την γρήγορη και ασφαλή ανάρρωσή του. Οι στοχευμένες παρεμβάσεις στις παραπάνω περιόδους αφορούν μεταξύ άλλων στην εφαρμογή συγκεκριμένων τεχνικών αναισθησίας, διενέργεια τεχνικών ελάχιστης επεμβατικότητας (όπου είναι δυνατό) για ελαχιστοποίηση του εγχειρητικού τραύματος και της απώλειας αίματος, εξασφάλιση επαρκούς μετεγχειρητικής αναλγησίας και άμεση κινητοποίηση στο πρώτο 24ωρο μετά την επέμβαση. Πλεονεκτήματα της fast track αρθροπλαστικής ισχίου είναι:
- Μικρός μετεγχειρητικός πόνος
- Ελαχιστοποίηση επιπλοκών πχ θρομβώσεις
- Μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο (1-2 μέρες)
- Ταχύτερη ανάρρωση
- Μειωμένο κόστος για τον ασθενή
Πηγές
1.https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/osteoarthritis-of-the-hip/
2.Lespasio MJ, Sultan AA, Piuzzi NS, et al. Hip Osteoarthritis: A Primer. Perm J. 2018;22:17-084. doi:10.7812/TPP/17-084
3.Murphy NJ, Eyles JP, Hunter DJ. Hip Osteoarthritis: Etiopathogenesis and Implications for Management. Adv Ther. 2016;33(11):1921-1946. doi:10.1007/s12325-016-0409-3
4.Wood AM, Brock TM, Heil K, Holmes R, Weusten A. A Review on the Management of Hip and Knee Osteoarthritis. Int J Chronic Dis. 2013;2013:845015. doi:10.1155/2013/845015
5.Adam Hart, Joshua S. Bingham, Juan S. Vargas, Rafael J. Sierra,Hip preservation surgery—Can we change the natural history of osteoarthritis?,Seminars in Arthroplasty,Volume 28, Issue 4,2017,Pages 246-253,ISSN 1045-4527,https://doi.org/10.1053/j.sart.2018.02.001.(http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1045452718300014)